Cajamarca (Tolima)
Colombia

1. Fasea

(1) Ikerketa eta azterketa  – Tolimako Unibertsitateko taldearen ekintzak Cajarmarcako eta inguruko nekazaritza eta ingurumen arloko mugimenduarekiko harremana sendotzean zentratu ziren. Era berean, eztabaida-gunea sortu zuen erresistentzia soziala bideratu eta AngloGold Ahsanti enpresak aire zabalean urre-meatzea ireki zezan saihestea lortu zuten kolektiboekin. Erresistentzia horretan gako izan ziren elementu kolektiboak aztertzeaz gain, bestelako kezka eta erronkak ere identifikatu dira Tolima Departamentuko inguru horretan.

(2) Landa-lana – Hiru mapatze-lan egin ziren genero-ikuspegian oinarritutako kartografia sozialaren metodologia  aplikatuz (zenbait tailer espezifiko emakumeekin), eta hamar elkarrizketa antolatu ziren prozesu komunitarioak zuzentzen dituzten pertsonekin (5 emakumerekin eta 5 gizonekin). Landa-lanean oinarritutako ekintza horien helburuak hauexek ziren: a) Ikertzaile-taldeak Cajamarcako bizi-aukera, dinamika eta prozesu sozialen gainean duen ezagutza handitzea, eta enpresa zein gobernuek urrea erauzteko dituzten planen kontrako borrokaren aurretiko ezagutza zabaltzea; b) Lurraldean ikerketaren ardatzekin lotutako beste problematika batzuk identifikatzea (ingurumen-jasangarritasuna, lurra erabiltzeko aukera, genero ezberdintasunak, eta kultura-identitatea); c) Nekazarien, ingurumenaren aldeko ekintzaileen, hiri-kolektiboen eta Tolimako Unibertsitatearen arteko harremanak indartzea eta topagune eta eztabaida-guneak sendotzea; d) Lurralde-eremu konplexu bateko emakumeen ahalduntze-prozesuei arreta berezia eskaintzea, jardunbide egokiak ateratzeko; e) Ikerketaren emaitzak Kolonbiako beste leku batzuetan aprobetxatzea, beste leku horietan gertatzen ari diren erauzte-planen aurrean erresistentzia indartzeko.

(3) Emaitzak zabaltzea  – Etorkizun hurbilean ikerketaren emaitzak zabaltzeko zenbait ekintza gauzatzea aurreikusi da, hala Tolimako Departamentuan nola Caquetán, non datozen urteetan antzeko ekimen bat burutzea aurreikusita dagoen. Aipatutako elkarrizketa eta tailerrez gain, bestelako prestakuntza-jarduerak eta hitzaldiak ere eskaini ziren Departamentu bietan; eta horietan, ikuspegi kritikoak, metodologiak eta Cajamarcako azterketaren lehendabiziko aurrerapenak partekatu ziren.
Nabarmentzekoa da Tolimako Unibertsitateak Tolimako ingurumen-batzordearekin, SOS elkartearekin eta beste erakunde batzuekin izandako lankidetza estua, bereziki erakundeen arteko harreman sozial eta akademikoak indartzen ari den «Yuma-íma» diziplina arteko taldearekin izandakoa. Lankidetza horiek komunitateen bide-laguntza berriak eta ikasleentzako landa-bisitak ahalbidetzeaz gain, unibertsitatean ikerkuntza- eta prestakuntza-guneak sortzeko aukera errazten ari dira. Azpimarratzekoa da aipatutako erakundeek Gonzalo Palomino Ortiz katedrako diplomatu ezberdinetan duten presentzia gero eta handiagoa dela, baita Hezkuntza Zientzien Fakultatearekiko beste lankidetza-esparru batzuetan ere.

(4) Prestakuntza – Tolimako Unibertsitateko ingurumen diplomatuetan eragile sozial eta akademikoen artean ematen ari den lankidetzaz gain, oso garrantzitsua da adieraztea gatazka egoeran dauden lurraldeei buruzko proiektu honen online nazioarteko ikastaroak oso harrera ona izan duela Ibagué (Tolima) eta Florencia (Caquetá) udalerrietan. Hori dela eta, datozen urteetan antzeko beste prestakuntza batzuk antolatzeko itxaropena dute, hala aurrez aurreko formatuan nola formatu birtualean.

(5) Eragin politikoa  – Proiektu honetan aztertutako beste lurraldeetan bezala, ikus-entzunezko dokumentu bat sortu da oraingoan ere; bertan, protagonisten testigantzen bitartez, nekazari eta ekologistek borroka honetan izandako lorpenak jasotzen dira, estatu-agintaritzek eta multinazional estra-aktibistek proposatutako meatze- eta energia-lokomotoraren planen testuinguruan. Dokumentalaren zein haren emanaldiaren inguruan antolatutako jardueren bidez, kontzientziazio kanpainetan beren harri koskorra jarri nahi dute, nekazarien eta ekologisten mugimenduak tokiko mailan, nazio mailan zein nazioartean lortutako eragin politikoaren balioa azpimarratuz. Euskadin abiatu diren ekintzetan ere erabiltzen ari dira aipatutako publikazioak eta dokumentala, botere transnazionalak Kolonbian eragiten dituen indarkeria-egoerak ezagutarazteko, eta kolektibo antolatuak garapen-plan horien alternatibak proposatzeko gai direla erakusteko.

Lorpen nagusiak

1- Cajamarcako La Colosa megaproiektuaren eta ingurumen zein gizarte arloetako gatazka nagusien aurrean erresistentzia komunitarioa identifikatzea eta sistematizatzea, ikuspegi analitiko kritikoak aplikatuz (gaitasun kolektiboak, hegoaldeko epistemologiak, ikuspegi feminista…).

2- Nekazarien kontzientzia indartzea, mega-meatzaritzarekin lotutako ekitaldi, tailer, mintegi, topaketa, diplomatu eta mahai-inguruak antolatuz.

3- Oinarrizko gizarte-erakundeek garapenaren alternatiba gisa abiatutako ekimen ekonomikoak ezagutu eta aitortzea, eta Cajamarcako komunitatean promesa faltsuz konbentzitzeko kapital transnazionala erabili duten «Enpresen gizarte-erantzukizuna» eta «Meatzaritza arduratsua» direlakoen rol askatzailea kolokan jartzea.

4- Ideologia eta jatorri sozial ezberdinetako pertsonak elkartzen dituen tokiko zein eskualdeko ingurumen-mugimenduaren adierazpen organikoak sortzea eta sendotzea; eta «marcha carnaval» delakoaren zein herri-kontsulten balioa azpimarratzea.

5- Santosen gobernuak «meatzaritza eta energia arloko makina» lelopean egindako proposamen neo-estra-aktibista nazionalen eta Ivan Duqueren gobernuaren «ekonomia laranja» delakoaren arriskuen gainean ohartaraztea, baita kontsulten izaera loteslea ezabatzeko asmoa duen estrategia inkonstituzionalaren gainean ohartaraztea ere.

Irakaspen nagusiak